Hidrolik Flushing (Hidrolik Sistemlerin Yıkanması İşlemi)
Flushing Pickling Nedir?
Hidrolik yıkama, borulardan ve diğer sıhhi tesisat sistemlerinden birikintileri ve birikintileri temizlemek için basınçlı su kullanmayı içeren bir işlemdir. Bu genellikle sıhhi tesisatın performansını ve verimliliğini artırmanın yanı sıra tıkanmaları ve diğer sorunları önlemek için yapılır. İşlem tipik olarak, mevcut olabilecek herhangi bir birikmeyi veya birikintiyi etkili bir şekilde giderebilen suyu yüksek basınçlarda tesisattan geçirmek için özel bir hidrolik yıkama makinesinin kullanılmasını içerir. Hidrolik yıkama, bina ve tesis yönetimi, su arıtma ve daha fazlası dahil olmak üzere birçok farklı endüstride yaygın bir bakım uygulamasıdır.
Akışkan sistemlerin problemsiz olarak uzun süreli çalışması için, asitleme (Pickling) ve temizleme (Flushing) işleminin yapılması son derece önemlidir. Akışkan sistemlerinde boru devrelerinin temizliği çok önemlidir. İyi temizlenmemiş kirli devrelerde, sistemin çalışması esnasında boru devrelerindeki partiküller hidrolik yağ ile taşınarak, pompa, valfler ve diğer elemanlarda sıkışmalara, tıkanmalara ve aşınmalara sebep olur. Sistemlerde kirlilikten kaynaklanan yukarıda belirtilen olumsuzlukları önlemek ve sistemlerin performansını maksimum seviyeye yükseltmek için, yeni çekilen boru devreleri sistem devreye alınmadan önce, asitleme (Pickling) ve temizleme (Flushing) işlemine tabi tutulması gerekmektedir. Eğer mevcut sisteme yeni boru devreleri çekilecekse, bu yeni devreler için de asitleme (Pickling) ve temizleme (Flushing) işlemi yapılmalıdır. Asitleme ve temizleme işlemlerinin yapılması ile devrelerdeki belirli büyüklüğün üzerinde ve miktardaki partiküllerin borulardan uzaklaştırılması sağlanır.
Yukarıda bahsi geçen kirliliğe yol açan maddeler, farklı yollardan sistemlere girebilirler;
Montaj sırasında,
Kaynak çapakları, sıvı sızdırmazlık elemanları, toprak, kum vb.
Sistemde oluşan kirlenme,
Filtrasyon sisteminin yetersiz seçilmesi, bakteri, mantar vb.
Dış ortamdan kirlenme,
Yağ dolumu sırasında, bakım esnasında vb.
Hidrolik sistemlerin uzun ömürlü olabilmesi ve islevini doğru olarak yerine getirebilmesi için , sistemin temizlik sınıfın uygun olması gerekir. Bunu sağlayabilmek için sistemin yıkanması gerekir. Yıkama isleminde uyulması gereken kurallar ve bunun uygulamada gerçeklestirilebilmesi, yıkamanın basarısını belirlemektedir.
Hidrolik sistemlerin yıkanmasında uyulması gereken kurallar:
1- Yıkamada kullanılan akıskanın viskozitesi mümkün oldukça küçük olmalıdır. Tercihen yıkama vis. < 32 cst. Yıkama sonrasında kullanılacak akıskan ile uyumlu
olmalıdır.
2- Yıkamadan önce, kullanılacak akıskan ve deposunun temizlik sınıfı ulasılacak temizlik sınıfınana kadar filtre edilerek temizlenmelidir.
3- Yıkama yalnızca boru hatlarına uygulanmalıdır. Diğer ekipmanlar by-pass hatları ile devre dısında bırakılmalıdır.
4- Yıkamanın olusabilmesi için türbilanslı akısa ihtiyaç vardır. Bunun anlamı Reynolds sayısının 4000 den büyük olması gerektiğidir.
Q Debi L./dak.
ν viskozite cst
dboru Boru Đç Çapı mm
5- Yıkama sırasında akıskanın sıcaklığı ortalama 50 C olmalıdır.
6- Yıkama sırasında kullanılacak filtrenin debi boyutu, yıkamadaki en büyük debiye göre belirlenir. Genel olarak Demir Çelik uygulamalarında yıkamada kullanılması gereken pompa debisi 600 Lt/dak. ‘lara kadar ulasabildiği için filtrenin anma boyutu 1300 Lt. yada üzeri seçilmelidir. Ulasılmak istenen temizlik sınıfına göre 20, 10, 5 ya da 3 mikronluk absolute ( βx≥ 200) filtre elemanları sırası ile kullanılır. Filtre elemanlarını tüm performansı ile kullanabilmek için 6 bar çek valfli olmalıdır.
7- Aksi belirtilmedikçe ISO 4406 (1999 ) ‘ya göre 18/16/13 temizlik sınıfına ulasılmak hedeflenir.
8- Yıkama zamanını belirlemek kolay değildir. Çünkü sistem büyüklüğü, yapılan montajın ve kullanılan boruların temizliğine bağlı olarak yıkama süresi değismektedir. Yıkama süresince temizlik sınıfları kontrol edilmeli , değisimin olmadığı fark edildikten sonra yaklasık üç saat daha yıkamaya devam edilerek, daha hassas filtre elemanı kullanılarak isleme devam edilmelidir. Đstenilen temizlik sınıfına ulasıldığında islem bitirilmeyip en az üç saat daha yıkamaya devam edilmelidir.
9- Yıkama isleminin sonunda ulasılan temizlik sınıfı mutlaka kirlilik ölçüm cihazları ile kontrol edilip, yazılı olarak belgelenmelidir.
Temizleme (Flushing) Sistemi:
Flushing işlemi asitleme işleminden sonra yapılır. Bu işlemde borular birbirine bağlanır ve sistemde kullanılan hidrolik yağ sürtünme olacak şekilde borulardan dolaştırılarak temizleme işlemi gerçekleştirilir. Boru içinde yağın sürtünme oluşturması da yağ akışının laminer akıştan türbülanslı akışa dönmesi ile gerçekleşir. Akış değişimi yağın viskozitesine boru çapına ve Reynold sayısına bağlıdır. Reynold sayısı 2320 ve üzeri iken akış türbülanslı akış olur. Reynold sayısı ile akış hızı doğru orantılı olarak değişir. Hidrolik sistemlerde sistemin sorunsuz çalışmasındaki en büyük etken sistemin temizliği olduğundan flushing çok önemlidir. En iyi gözün göreceği en küçük partikülün 40 mikron olduğunu düşünürsek, arızaya neden olacak parçacıkları çıplak gözle göremeyiz. Düzgün montaj yapılmayan yağ tankı havalandırma filtreleri, pistonlar ve diğer contalar yoluyla yüksek oranda partiküller sisteme sızabilirler. Yağ bütün sistem bileşenleri ile temasa geçer ve tıpkı insan vücudundaki kan gibi önemli algılanmalıdır. Sonuç olarak makine bileşenlerini ve yağ performansını en iyi şekilde korumak hayati önem taşır.
Ne kadar sıklıkla hidrolik sistemlerin flushing yapılması gerekir?
Revizyon veya hidrolik sistem modifikasyonu yapıldığında. Arızalı bir hidrolik parçanın tespitinde. (pompa,valf,silindir, vb.) Altı aylık periyotlar ile yağ içerisindeki partiküllerin sayımı yapılır ve çıkan sonuca göre yapılır.
Flushing işlemi iki aşamada yapılır.
1. Aşama sisteme gerekli büyüklükteki bir ünite dışardan adapte edilerek yapılır.
2.Aşama sistemdeki pompa ve tank kullanılarak yapılır.
Birinci temizleme işlemi
Borular birbirlerine bağlanarak dışarıda kapalı devre olarak kurulur veya sistemde çalışacağı şekilde montajı yapılır. Geçici bir pompa ve tank kullanılarak sirkülasyon oluşacak bir devre oluşturulur. Flushing işlemi esnasında temizleme sıvısı (hidrolik yağ); sistem pompası, silindir ve valfler üzerinden geçmeyecek şekilde by-pass yapılacak şekilde boru devresi kapalı devre olarak kurulur. Eğer sistemde farklı ebatlarda borular varsa birbiriyle yakın çaptaki borular gruplandırılarak ayrı ayrı temizleme işlemi yapılabilir.
ISO-NAS-SAE Kıyaslama | |||
ISO | NAS | SAE | Gerekli fiber filtre (mikron) |
14/12/09 | 3 | 4 | 3 |
15/13/10 | 4 | 5 | 3-6 |
16/14/11 | 5 | 6 | 6 |
17/15/12 | 6 | 7 | 6-10 |
18/16/13 | 7 | 8 | 10-15 |
19/17/14 | 8 | 9 | 10-15-20 |
20/18/15 | 9 | 10 | 15-20 |
21/19/16 | 10 | 11 | 15-20-25 |
22/20/17 | 11 | 12 | 20-25 |
23/21/18 | 12 | 13 | 25 |
Filtre Üretim Standardları | |||
ISO 3968 | Fark basıncı-debi karakteristiği ISO 2942 Kabarcık nokta testi | ||
NFPA T3.10.17 ISO 10771 | Basınç yorulma testi ISO 2941 Çökme basınç değeri doğrulama testi | ||
ISO 16889 | Multipass, verim testi ISO 2943 Farklı sıvılara uygunluk | ||
ISO 3723 | Son yükleme doğrulama testi ISO 23181 Yüksek viskozite sıvılarda akış yorulma testi | ||
ISO 3968 | Fark basınç, akış ve bypass valf testi ISO 4405 Gravimetrik metot ile kirlilik testi | ||
ISO 4021 | Çalışan sistem numunesi ile test ISO 4406 e NAS 1638 Katı partikül sınıflama standartları | ||
ISO 4407 | Mikroskop ile partikül analizi | ||
Hidrolik Ekipmanların Temizlik Sınıfları | |||
Komponent | ISO Sınıfı | NAS | |
Servo valfler | 16/14/11 | 5 | |
Oransal valfler | 17/15/12 | 6 | |
Valf, pistonlu pompa ve motorlar | 18/16/13 | 7 | |
Yön ve basınç kontrol valfleri | 18/16/13 | 7 | |
Dişli pompa ve motorlar | 19/17/14 | 8 | |
Akış kontrol valf ve silindirleri | 20/18/15 | 9 | |
Yeni kullanılmamış yağ | 20/18/15 | 9 | |
NOT; Hidrolik sistemlerde oluşan arızaların %70-80’i Bilyeli rulman arızalarının da %90 ı hidrolik yağların kirli olmasından kaynaklanmaktadır. | |||